เด็กพัฒนาการล่าช้า

เด็กพัฒนาการล่าช้า คือ เด็กที่มีพัฒนาการช้ากว่าลำดับขั้นพัฒนาการปกติตามช่วงอายุของเด็ก โดยที่เด็กอาจจะมีพัฒนาการล่าช้าด้านใดด้านหนึ่ง หรือมากกว่าหนึ่งด้านก็ได้ในด้านหลักของพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน คือ

• พัฒนาการด้านนิสัยส่วยบุคคลและการเข้าสังคม
• พัฒนาการด้านการพูดการสื่อสาร
• พัฒนาการด้านการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็ก การปรับตัว
• พัฒนาการด้านการใช้กล้ามเนื้อมัดใหญ่

ซึ่งพัฒนาการในแต่ละด้านจะเชื่อมโยงสัมพันธ์กันกับการเจริญเติบโตของเด็ก ดังนั้นเมื่อพัฒนาการด้านใดด้านหนึ่งบกพร่องหรือล่าช้า ก็จะส่งผลถึงพัฒนาการด้านอื่นๆด้วย

เด็กพัฒนาการช้าสังเกตจากอะไร

อาการผิดปกติของอวัยวะที่คุณพ่อคุณแม่จะต้องใส่ใจ เนื่องจากอาการนี้จะส่งผลถึงพัฒนาการและกระทบไปถึงส่วนอื่นๆ ได้ สำหรับจุดที่คุณพ่อคุณแม่สามารถสังเกตได้ชัดเจนจาก 8 สิ่งผิดปกติของลูกรักที่บ่งบอกว่าลูกเป็นเด็กพัฒนาการช้าดังนี้

1.เด็กพัฒนาการช้าศรีษะผิดปกติ

คุณพ่อคุณแม่สังเกตเห็นด้วยตาว่า ลูกมีศรีษะเล็กหรือใหญ่เกินไป บ่งบอกถึงการเจริญเติบโตของสมอง อาจจะเกิดจากการที่สมองเจริญเติบโตผิดปกติ เช่น ขาดอากาศขณะคลอด หรืออาจจะเป็นโรคทางพันธุกรรม  ส้นรอบศรีษะโดยปกติของเด็กตั้งแต่

• แรกเกิดจนถึง 3 เดือนแรกจะมีความยาว 35 เซนติเมตร
• 4 เดือน : 40 เซนติเมตร
• 1 ปี : 45 เซนติเมตร
• 2 ปี : 47 เซนติเมตร
• 5 ปี : 50 เซนติเมตร

2.เด็กพัฒนาการช้าหูผิดปกติ

ใบหูผิดรูป อยู่ต่ำหรือสูงเกินไปจนสังเกตได้ติ่งหูยาวผิดปกติ มีรูด้านหน้าหูหรือหูไม่มีรู  อายุ 6 เดือนแล้วไม่สามารถหันตามทิศทางของเสียง และไม่ตอบสนองกับเสียงที่ได้ยินรอบข้าง เช่น ไม่สะดุ้งตกใจเมื่อมีเสียงดังการให้ลูกฟังเสียงที่มีโทนเสียงแตกต่างกัน เสียงที่มีความซับซ้อน รวมถึงการพูดคุยโต้ตอบเสียงที่ถูกเปล่งออกมาจะช่วยกระตุ้นพัฒนาการด้านการฟังของลูกได้

3.เด็กพัฒนาการช้าตาผิดปกติ

คุณพ่อคุณแม่ลองมองตาลูกสิคะ หากลูกเป็นเด็กพัฒนาการล่าช้าตาลูกจะหห่างจนผิดปกติ ตาเหล่าเข้า-ตาเหล่ออกเห็นว่าแสงสะท้อนจากรูม่านตาเป็นสีขาว แสดงว่ามีความผิดปกติอยู่ด้านหลังรูม่านตา อาจจะเป็นต้อ มีเนื้องอก จอประสาทตาลอก พัฒนาการที่ผิดปกติคือ มองตามวัตถุแล้วตาแกว่งไม่หยุดนิ่ง ไม่จับจ้องวัตถุ ไม่สบตา กระตุ้นพัฒนาการให้ดีขึ้นโดย >>> การให้เล่นของเล่นสีสันสดใสที่เคลื่อนไหวได้ เล่นจ๊ะเอ๋ เล่นซ่อนของ ช่วยกระตุ้นให้ลูกได้ฝึกเคลื่อนไหวดวงตาเพื่อมองตามวัตถุ

4.เด็กพัฒนาการช้าจมูกผิดปกติ

เด็กจุมีดั้งจมูกบี้หรือเชิดมาก ซึ่งทั้งสองอย่างนี้ต้องดูหน้าตาโดยรวมด้วย เช่น หางตาชี้ กระหม่อมแบน ลิ้นใหญ่ ซึ่งอาจจะเป็นอาการของเด็กดาวน์ซินโดรม เด็กจะไม่ตอบสนองหรือไม่มีปฏิกิริยากับกลิ่นต่างๆ เลย เช่น ไม่นิ่วหน้าหรือจามเมื่อมีกลิ่นเหม็นฉุน โดยปกติแล้วทารกเริ่มได้กลิ่นตั้งแต่อายุ 3 วันแล้ว ยิ่งเป็นกลิ่นคุณแม่เขาจะพยายามหันไปหาด้วยความคุ้นเคย

5.เด็กพัฒนาการช้าปากผิดปกติ

ปากบางเป็นปากปลา (ไม่เห็นริมฝีปากเลย) หรือปากแหว่งเพดานโหว่ เด็กจะมีอาการพูดไม่ชัด ติดอ่าง เสียงผิดปกติ ไม่เล่นเสียงและส่งเสียงอ้อแอ้ ไม่โต้ตอบตำพูดตามวัย มีพัฒนาการทางภาษาช้า เช่น สองขวบแล้วยังพูดคำที่ไม่มีความหมาย ไม่ทำตามคำสั่งและไม่พยายามพูดกับคนอื่น  
กระตุ้นพัฒนาการให้ดีขึ้นโดย >>> คุณพ่อคุณแม่หรือผู้เลี้ยงสามารถกระตุ้นพัฒนาการการพูดได้จากการตอบสนองเสียงอ้อแอ้ ชวนลูกคุยโต้ตอบให้เหมือนคุยกันรู้เรื่อง ชวนลูกออกเสียงคำง่ายๆ ให้เด็กได้เลียนเสียง ชวนเล่นเกมเป่าฟองสบู่ เป่าลูกโป่งหรือเป่าน้ำในแก้ว ซึ่งจะช่วยฝึกกล้ามเนื้อเพดานช่องคอและการใช้ลมออกเสียง

6.เด็กพัฒนาการช้าลิ้นผิดปกติ

สังเกตพบว่าลิ้นใหญ่ ลิ้นยืดออกมาขณะพูด การสบของฟันปกติ เด็กจะน้ำลายไหลย้อย เด็กมักอ้าปากกว้างไม่หุบ ไม่กลืนอาหาร ไม่เคี้ยวข้าวหรือเคี้ยวนาน ไอหรือสำลักอาหารบ่อยๆ 

กระตุ้นพัฒนาการให้ดีขึ้นโดย >>> คุณพ่อคุณแม่สามารถกนะตุ้นด้วยการนวดกระตุ้นกล้ามเนื้อรอบริมฝีปาก เพื่อให้เกิดการดูดโดยวางหัวนิ้วแม่มือลงบนคางใต้ริมฝีปากล่างแล้วลากออกเป็นเส้นตรงจนสุดขอบปากล่างทั้งสองประมาณ 5 -10 ครั้ง

7.เด็กพัฒนาการช้าแขนขาและบริเวณลำตัวผิดปกติ

เด็กจะมีแขนขายาวไม่เท่ากันทั้งสองข้าง นิ้วยึดติด นิ้วเกิน 5 นิ้ว นิ้วกุด กล้ามเนื้อแขนขาเกร็งเกินไป คือเด็กเคลื่อนไหวลำบากและเคลื่อนไหวผิดปกติ ข้อยึดติด ข้อสะโพกหลุด แบะออกมามากเกินไปหรือหนีบติดกันไม่ยอมแบะ ท้องผูกเรื้อรัง เป็นสัญญาณของการเคลื่อนไหวลำไส้มีปัญหา หรืออาจจะมีปัญหาเรื่องการย่อยและการดูดซึม  กล้ามเนื้อแขนขานุ่มนิ่ม อ่อนปวกเปียก คือไม่มีแรงในการเคลื่อนไหว ยกแขนยกขาลำบาก ไม่สามารถควบคุมลำตัวเพื่อทรงตัวให้มีความสมดุลขณะถูกอุ้ม เช่น 3 เดือนคอยังไม่แข็ง 9 เดือนยังไม่คว่ำหรือยังไม่คลาน 1 ขวบแล้วยังหยิบขอเล่นไม่ได้ กำมือไม่ได้ ข้อเท้าติดบิดหมุนไม่ได้รอบ 

กระตุ้นพัฒนาการให้ดีขึ้นโดย >>>  การกระตุ้นพัฒนาการด้านกล้ามเนื้อคุณแม่ควรได้รับคำแนะนำจากคุณหมอหรือนักกายภาพบำบัด เพื่อตะได้กระตุ้นกล้ามเนื้อได้ถูกต้อง

8.เด็กพัฒนาการช้าผิวหนังผิดปกติ

สีผิของเด็กวผิดปกติ เช่น ตัวเหลือง หรือมีปานเป็นริ้ว เป็นแนวสีขาวหรือสีดำเป็นแถบใหญ่ มีปานตามผิวหนังมากกว่า 6 จุด หลังมีปานลายเป็นต้นคริสต์มาส บวกกับกล้ามเนื้อนิ่ม เป็นสัญญาณบอกอีกกลุ่มหนึ่ง ผิวหนังแห้งอย่างมาก คันและต้องเกาอยู่ตลอดเวลา

อาการทั้งหมดที่กล่าวเป็นอาการที่พบเป็นส่วนใหญ่ แต่เด็กที่มีพัฒนาการล่าช้าผิดปกติอาจมีอาการที่แตกต่างออกไป มากกว่าที่กล่าวมาข้างต้น หากคุณแม่สังเกตเบื้อต้นแล้วสงสัยว่า ลูกขอคุณเข้าข่ายเด็กพัฒนาการล่าช้า อย่าเก็บความสงสัยนั้นไว้คนเดียวค่ะ แนะนำให้รีบปรึกษากุมารแพทย์ใกล้บ้าน เพื่อตรวจเช็คประเมินพัฒนาการ และวางแผนรักษาแก้ไขได้ทันเวลา 

บทความแนะนำสำหรับคุณแม่

1. 5 ปัจจัยสำคัญที่ทำให้ลูกพัฒนาการล่าช้า

2. พัฒนาการล่าช้า&พัฒนาการถดถอย แตกต่างกันอย่างไร รักษาอย่างไร

3. ลูกไม่คลาน มีปัญหากล้ามเนื้อหรือพัฒนาการล่าช้าหรือไม่สังเกตอย่างไร

เรียบเรียงโดย :  Mamaexpert Editorial Team