.

สวัสดีค่ะว่าที่คุณแม่ทั้งมือใหม่ มือเก่าในการผ่าคลอด หรือมีเหตุจำเป็นต้องผ่าตัดคลอด เชื่อว่าคุณแม่ทั้งหลายต้องมีความกังวลอยู่บ้างไม่มากก็น้อย และหลากหลายเรื่องที่แม่ ๆ ก็สงสัย ไม่ว่าจะเป็นการเตรียมพร้อมก่อนคลอด ของเตรียมคลอด เอ๊ะ!!! จะเตรียมตัวยังไงดี รวมทั้งหลังผ่าตัดคลอดก็เป็นอีกเรื่องที่แม่มักกังวลมากเช่นกัน mamaexpert เข้าใจความรู้สึกนี้ดีค่ะ เลยรวบรวมข้อสงสัยต่าง ๆ ที่แม่ผ่าคลอดอยากรู้มาฝาก เพื่อเป็นการเตรียมพร้อมก่อนคลอดที่ดีที่ดีสุด มาเริ่มกันเลยค่ะ

ตอบชัด ๆ หลายคำถามที่แม่ท้องผ่าคลอดสงสัย

1. ของเตรียมคลอด ต้องเตรียมพร้อมก่อนคลอดยังไงบ้าง?

แนะนำให้คุณแม่เตรียมของต่าง ๆ โดยการลิสต์รายชื่อไว้ แล้วค่อยเลือกซื้อก่อนวันนัดผ่าคลอดนะคะ ตามนี้ค่ะ

• ของเตรียมคลอดให้คุณแม่ เช่น ชุดให้นมลูก เครื่องปั๊มนม ผ้ารัดหน้าท้อง รวมทั้งของใช้ต่าง ๆ ของแม่ที่จำเป็น
• ของเตรียมคลอดให้เจ้าตัวเล็ก เช่น ผ้าอ้อมสำเร็จรูป ผ้าเช็ดตัว เสื้อผ้าเด็กอ่อน แชมพู สบู่อาบน้ำ ถุงเก็บน้ำนม
• ใบนัดแพทย์ ประกันสุขภาพต่าง ๆ ที่มี

2. ผ่าคลอดหรือผ่าตัดคลอดทำให้ลูกได้รับภูมิต้านทานน้อยแค่นั้นจริงไหม?

อาจเป็นคำถามที่เบสิกหน่อย และแน่นอนว่าแม่ ๆ ก็คงรู้อยู่แล้ว แต่ก็อยากจะย้ำกันอีกทีว่าการผ่าคลอดหรือผ่าตัดคลอดนั้นเด็กจะถูกนำตัวออกมา โดยผ่านหน้าท้องของแม่ ทำให้ไม่ได้รับจุลินทรีย์สุขภาพผ่านทางช่องคลอดเหมือนเด็กที่คลอดธรรมชาติ ส่งผลให้เด็กมีความเสี่ยงด้านพัฒนาการระบบภูมิต้านทานตั้งต้นที่อาจจะช้ากว่าเด็กที่คลอดธรรมชาติ และมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้ เจ็บป่วยได้ง่ายหรือเจ็บป่วยบ่อย นอกจากนี้ยังพบว่าเด็กผ่าคลอดยังมีความสัมพันธ์กับพัฒนาการทางสมองอีกด้วย

 .

.

การศึกษาจากประเทศสหรัฐอเมริกา มีการแสดงถึงพัฒนาการสมองของเด็กผ่าคลอด ส่วนที่เชื่อมโยงการทำงานระหว่างสมองซีกซ้าย และซีกขวา พบว่าเด็กที่ผ่าคลอดมีการสร้างไมอีลินในสมองน้อยกว่าเด็กที่คลอดธรรมชาติอย่างมีนัยสำคัญ ตั้งแต่อายุ 3 เดือนจนถึง 3 ปี

3. เพราะสมองของเด็กผ่าคลอดก็สำคัญไม่น้อยไปกว่าภูมิต้านทาน แล้วทำอย่างไรเด็กผ่าคลอดจะได้รับสารอาหารครบ มีทั้งสมองและภูมิต้านทานที่ดี

หลายคนคงทราบกันอยู่แล้วว่าไม่ว่าลูกจะผ่าคลอด หรือ คลอดธรรมชาติ การได้รับนมแม่อย่างเดียวช่วง 6 เดือนแรก และต่อเนื่องจน 2 ปีหรือมากกว่า จะทำให้ลูกได้รับสารอาหารในนมแม่ที่เพียงพอ เพราะในน้ำนมแม่มีสารอาหารและคุณค่าเพียงพอต่อความต้องการของลูก ทั้งในด้านสมอง และภูมิต้านทาน ในเรื่องของการพัฒนาสมองนั้น “สฟิงโกไมอีลิน” ซึ่งเป็นหนึ่งในสารอาหารในนมแม่ที่สำคัญ เพราะ “สฟิงโกไมอีลิน” เป็นหนึ่งในไขมันที่ช่วยในการสร้างปลอกไมอีลิน มีผลต่อการทำงานของสมอง ซึ่งไมอีลินช่วยในการเชื่อมโยงการทำงานของเซลล์ประสาท (brain connectivity) เพื่อให้เกิดการเชื่อมต่อกันของสมองที่รวดเร็ว ให้เด็กคิดเร็ว เรียนรู้ไว และเกิดการพัฒนาอย่างเต็มศักยภาพ

นอกจากนี้นักวิจัยยังพบว่าแขนงประสาทนำออกที่มีปลอกไมอีลินห่อหุ้มนั้นจะส่งสัญญาณประสาทได้เร็วกว่าที่ไม่มีถึง 60 เท่า โดยกระบวนการการสร้างไมอีลินในสมองของลูกจะเริ่มต้นตั้งแต่อยู่ในครรภ์ และยังคงมีการสร้างต่อไปเรื่อย ๆ ควบคู่ไปกับการพัฒนาสมอง ซึ่งเด็กที่ทานนมแม่จะมีการสร้างปลอกไมอีลินในสมองที่เพิ่มขึ้น

.

.

การที่ลูกน้อยได้รับนมแม่ที่มีสารอาหารมากกกว่า 200 ชนิด รวมทั้ง สฟิงโกไมอีลิน ที่ช่วยพัฒนาสมองไปแล้ว นมแม่ก็ยังมีจุลินทรีย์สุขภาพอีกหลายชนิด เช่น บี แล็กทิส (B. lactis) ซึ่งเป็นจุลินทรีย์สุขภาพที่พบได้มากในนมแม่ และลำไส้ของเด็กที่คลอดธรรมชาติ ช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทาน ที่สามารถส่งต่อให้ลูกน้อย เพื่อสร้างภูมิต้านทานตั้งต้นได้อีกด้วย

4. แม่ผ่าคลอดอาจจะน้ำนมมาช้า น้ำนมน้อย ปั๊มนมไม่ออก กลัวลูกไม่ได้รับสารอาหารในนมแม่ที่เพียงพอ?

เป็นอีกหนึ่งปัญหาที่แม่ผ่าคลอดอาจจะต้องเจอ แนะนำให้แม่ผ่าคลอดทานอาหารที่ช่วยบำรุง ช่วยเพิ่มน้ำนม นวดเต้านม พักผ่อนให้เพียงพอ ดื่มน้ำบ่อยๆ นอกกจากนี้การที่จะช่วยให้น้ำนมมาเร็ว สิ่งสำคัญที่สุดคือ แนะนำให้เอาลูกเข้าเต้าบ่อย ให้ลูกดูดนมแม่บ่อยและดูดนาน

5. หลังผ่าตัดคลอดแผลโดนน้ำได้ไหม?

แผลผ่าคลอดโดนน้ำไม่ได้เลยค่ะ แม้กระทั่งเหงื่อเองก็อาจทำให้แผลอับชื้นได้ แต่ปัจจุบันจะมีที่ปิดแผลที่สามารถโดนน้ำได้ แต่ก็ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ และหากมีความกังวลว่าแผลจะโดนน้ำหรือน้ำซึมเข้าแผล คุณแม่อาจงดอาบน้ำแล้วใช้วิธีเช็ดตัวแทนก็ได้ค่ะ และหลังจากตัดไหมแล้ว ก็ต้องระวังไม่ให้แผลโดนน้ำ และต้องหมั่นล้างแล้วปิดด้วยผ้าก๊อตไปก่อน เพื่อป้องกันการอักเสบจากการติดเชื้อ

6. หลังผ่าตัดคลอดต้องลุก ต้องนั่ง ต้องนอนแบบไหน?

คุณแม่ผ่าคลอดควรลุกนั่งด้วยท่าตะแคง เวลาจะลุกหรือจะนั่งต้องค่อย ๆ ลุกโดยใช้มือช่วยพยุงตัวไปด้วย เพื่อช่วยลดอาการเจ็บแผล แถมไม่ทำให้แผลปริอีกด้วย ส่วนเวลานอนก็ควรนอนตะแคงไปก่อนค่อยปรับท่านอน หรือปรับหัวนอนให้สูง ซึ่งการปรับหัวนอนให้สูงขึ้นจะช่วยให้แผลผ่าคลอดไม่ตึงเกินไป และช่วยลดอาการเจ็บแผลได้เป็นอย่างดี

7. หลังผ่าตัดคลอดทำไม เดินบ่อย ๆ ?

หลังผ่าคลอด แพทย์จะให้คุณแม่เดินบ่อย ๆ เดินตัวตรง เพื่อให้ร่างกายได้ขยับ ลำไส้ได้ทำงาน ลดอาการท้องอืด ลดการเกิดพังพืดที่แผล

.

.

8. หลังผ่าตัดคลอด ทานอะไรได้บ้าง?

คุณแม่ควรดื่มน้ำให้มาก ๆ อย่างน้อยวันละ 8 แก้ว ซึ่งหากดื่มได้มากกว่าวันละ 8 แก้วก็จะดีมากเลยค่ะ  ทานยาตามที่แพทย์สั่งให้ครบ ทานอาหารอ่อนๆ ย่อยง่าย เพื่อไม่ให้ลำไส้ทำงานหนักเกินไป ควรทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เพื่อให้ได้น้ำนมที่มีคุณภาพ และมีปริมาณเพียงพอ ซึ่งสารอาหารในนมแม่เช่น สฟิงโกไมอีลิน, จุลินทรีย์สุขภาพ B. lactis และสารอาหารอื่นๆ ช่วยพัฒนาสมอง ภูมิต้านทาน และการเจริญเติบโตของลูก

เป็นอย่างไรกันบ้างคะ กับข้อสงสัยที่ว่าที่คุณแม่ผ่าคลอดต่างสงสัยกัน คงเบาใจขึ้น พร้อมรับมือในการคลอดและหลังผ่าตัดคลอดได้แล้วใช่ไหมคะ? ฝากไว้อีกนิดค่ะ เรื่องน้ำนมน้อย ปั๊มนมไม่ออก แนะนำให้เอาลูกเข้าเต้าย่อย ให้ดูดบ่อยและดูดนาน ซึ่งหากคุณแม่มีความกังวลกับเรื่องนี้มาก จะส่งผลต่อสภาพจิตใจและส่งผลไปถึงสภาพร่างกายได้ เพียงแค่ทำให้ดีที่สุด

 อ่านคำถามยอดฮิตเกี่ยวกับแม่ผ่าคลอดเพิ่มเติม https://bit.ly/2XnM0Ya 

เรียบเรียงโดย : Mamaexpert Editorial Team 

เอกสารอ้างอิง

1. Deoni S.C. et al. AJNR Am J Neuroradiol. 2019 Jan;40(1): 169–177.
2. Deoni S, et al. Neuroimage. 2018 Sep;178: 649-659.
3. Chevalier et al. PLos ONE 2015.
4. Susuki K. Nature Education. 2010;3(9):59.
5. Jungersen M, et al. Microorganisms. 2014 Mar 28; 2(2)92-110.